Maria Skłodowska-Curie (1867-1934)
Urodziła się 7 listopada 1867 roku w Warszawie. Maria była piątym dzieckiem Bronisławy i Władysława Skłodowskich.
W wieku 15 lat ukończyła ze złotym medalem Żeńskie Gimnazjum Rządowe w Warszawie. Interesowała się socjologią, matematyką, fizyką, literaturą, pisała także wiersze.
Po ukończeniu nauki w gimnazjum udzielała korepetycji, zapisała się także na wykłady tajnej uczelni „Latającego Uniwersytetu”, gdzie poznawała nauki przyrodnicze i socjologię. Później przez trzy lata pracowała jako guwernantka dzieci państwa Żorawskich w majątku Szczuki.
Pierwsze kroki naukowe Skłodowska stawiała w pracowni fizycznej i laboratorium chemicznym, które znajdowały się w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie.
Ponieważ działające na terenie Polski uniwersytety nie przyjmowały kobiet, w 1891 roku Maria wyjechała do Paryża, gdzie na Sorbonie zapisała się na wydział nauk matematyczno-przyrodniczych.
Zamieszkała u swojej siostry Bronisławy Dłuskiej i jej męża Kazimierza. W roku 1893 uzyskała licencjat z nauk fizycznych z oceną „bardzo dobrze”, a rok później z matematyki z oceną „dość dobrze”.
W kolejnym roku poślubiła 35-letniego francuskiego fizyka Piotra Curie, którego poznała w czasie wizyty u mieszkającego w Paryżu polskiego fizyka Józefa Wierusza-Kowalskiego. Ślub odbył się w merostwie Sceaux pod Paryżem, a w podróż poślubną nowożeńcy wybrali się rowerami.
Pierwsza córka Marii – Irena przyszła na świat w 1897 roku. W 1935 roku także Irena, wspólnie z mężem Frederickiem Joliot-Curie, otrzyma Nagrodę Nobla za odkrycie zjawiska sztucznej promieniotwórczości.
W 1898 roku małżonkowie Curie odkryli wspólnie nowe pierwiastki – polon i rad.
W 1903 roku za prace nad pierwiastkami promieniotwórczymi Maria i Piotr Curie wspólnie z francuskim fizykiem Henri Becquerelem otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki.
Rok później przyszła na świat druga córka małżonków Curie – Ewa, która w przyszłości, m.in. w czasie II wojny, będzie działać w Siłach Zbrojnych Wolnej Francji.
W 1896 roku Maria zdała egzamin uprawniający ją do nauczania w średnich szkołach żeńskich. Umożliwiło jej to późniejszą pracę w żeńskiej szkole w Sevres.
Drugiego Nobla Skłodowska otrzymała w 1911 roku za prace nad promieniotwórczością i odkrycie nowych pierwiastków radioaktywnych – radu i polonu (Piotr Curie zmarł w 1906 roku).
W 1913 roku Skłodowska-Curie uczestniczyła w otwarciu Pracowni Radiologicznej w Warszawie, a już po odzyskaniu przez Polskę niepodległości rozpoczęła starania o otwarcie w kraju Instytutu Radowego, którego wybudowanie, jak wspominała, było jej najgorętszym życzeniem.
W 1925 roku Skłodowska uczestniczyła w uroczystości położenia kamienia węgielnego pod budowę Instytutu Radowego w Warszawie przy ulicy Wawelskiej. Rok później otrzymała tytuł doktora honoris causa Politechniki Warszawskiej.
W 1932 roku badaczka wzięła udział w otwarciu Instytutu. W czasie tej uroczystości zasadziła trzy pamiątkowe drzewa.
Podróż ta była ostatnią, którą Skłodowska odbyła do rodzinnego kraju. Zmarła w 1934 roku na skutek, jak głosił oficjalny komunikat, anemii złośliwej aplastycznej o przebiegu gwałtownym. Choroba związana była z długotrwałym wpływem na organizm badaczki szkodliwego promieniowania.
Pogrzeb odbył się 6 lipca na cmentarzu w Sceaux. Maria spoczęła obok męża, który w 1906 roku zginął w wypadku – został przejechany przez wóz konny na jednym z najbardziej ruchliwych skrzyżowań Paryża.
W 1995 roku prochy małżonków spoczęły w miejscu pochówku francuskich bohaterów narodowych – na paryskim Panteonie. Maria była pierwszą kobietą uhonorowaną w ten sposób i pierwszą osobą nie urodzoną we Francji, która tu spoczęła.
Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie znajduje się w Warszawie przy ulicy Freta, w domu, w którym wielka polska uczona przyszła na świat. Prezentowane są tu m.in. fotografie rodzinne Marii Skłodowskiej-Curie, jej pamiątki rodzinne i archiwalia dotyczące polskich chemików. (PAP)
https://dzieje.pl/postacie/maria-sklodowska-curie-1867-1934
100 ciekawostek o Marii Skłodowskiej Curie
Maria Skłodowska-Curie to jedna z naszych najbardziej znamienitych rodaczek. Warto zatem wiedzieć o niej nieco więcej, niż powie nam kilka zdań w encyklopedii.
1) Maria urodziła się w Warszawie
Swoją francuską część nazwiska zawdzięcza mężowi.
2) Maria urodziła się jako piąte dziecko w rodzinie nauczycielskiej
Jej ojciec był nauczycielem matematyki i fizyki, zaś matka przełożoną pensji
3) ukochanym psem rodziny Skłodowskich był Lancet wyżeł
Kilkunastoletnia Maria nawet sportretowała swojego pupila.
4) kiedy Maria miał 9 lat jej najstarsza siostra zmarła na tyfus
Reszta rodzeństwa przeżyła okres dzieciństwa i każde z nich osiągnęło wybitny zawód.
5) Dwa lata po śmierci siostry, Marii zmarła matka
Uznaje się, że od tego momentu Maria stała się ateistką.
6) Maria poszła do szkoły dopiero w wieku 10 lat
Zaczęła wówczas uczęszczać do pensji, którą prowadziła jej matka.
7) Maria przez rok nie uczęszczała w ogóle do szkoły
To aż wydaje się dziwne, że słynna noblistka miała rok przerwy w nauce, niemniej jednak tak było. Po śmierci matki i ukończeniu gimnazjum, Maria wyjechała do krewnych ojca na wieś na rok, aby zregenerować siły.
8) Na początku Maria udzielała korepetycji
Zanim podjęła naukę na uczelni wyższej, Maria po powrocie z majątku ziemskiego rodziny ojca, udzielała korepetycji z języków obcych oraz matematyki i fizyki.
9) Ważna w życiu Marii była Bronisława Piasecka
Bronisława Piasecka była nauczycielką, wyznającą idee pozytywizmu. Dzięki niej…
10) Maria i jej siostra Bronisława uczęszczały na Uniwersytet Latający
Właśnie dzięki namowom Bronisławy Piaseckiej.
11) Najpierw do Paryża wyjechała Bronisława
Maria i Bronisława tak były zafascynowane nauką, że postanowiły wyjechać do Francji na studia.
12) Maria utrzymywała Bronisławę na studiach a potem Bronisława Marię
Niestety studia w Paryżu to była dość kosztowna sprawa, dlatego siostry umówiły się, że najpierw jedna z nich wyjedzie, a druga będzie ją utrzymywać, a potem zamienią się rolami.
13) Maria udzielała tajnych lekcji dzieciom ze wsi
W ramach utrzymywania siostry, Maria pracowała jako guwernantka między innymi u rodziny Żorawskich. Tam też we wsi uczyła dzieci, co było wówczas surowo zakazywane przez władze.
14) Maria była zaręczona z synem Żorawskich
Był on młodym matematykiem. Niestety do ślubu nie doszło, ponieważ nie zgodzili się na to rodzice Kazimierza.
15) Po raz pierwszy z analizą chemiczną Maria zetknęła się laboratoriach Muzeum Przemysłu i Rolnictwa
To tu po zerwaniu zaręczyn zaczęła pracować Maria i tu też zaczęła się fascynować chemią.
16) Jej siostra Bronisława została lekarzem
17) Bronisława, siostra Marii poślubiła Kazimierza Dłuskiego – lekarza
To do nich w końcu przyjechała Maria, aby zacząć studiować w Paryżu.
18) Maria znała się z Ignacym Paderewskim
Poznała go podczas przedstawienia w Paryżu.
19) Maria występowała w amatorskim teatrze podczas studiów na Sorbonie
Mało kto wie, że Maria – słynna noblistka z chemii i fizyki miała również swoje pasje, a jedną z nich był teatr.
20) Maria ukończyła na Sorbonie fizykę i matematykę
Fizyka i matematyka wówczas był jej najbliższe – wcale nie chemia!
źródło: Henri Manuel / Wikipedia
21) Podczas studiów Maria miała stypendium naukowe
Pomógł jej w tym Gabriel Lippmann.
22) Maria wyszła za mąż za Pierre Curie
Maria poznała go u profesora Józefa Wierusza – Kowalskiego
23) Pierre Curie był 8 lat starszy od Marii
24) Maria i Pierre wzięli jedynie cywilny ślub
Nie zapominajmy, że Maria była wówczas ateistką! Piotr generalnie podzielał jej pogląd.
25) W podróż poślubną Maria i Pierre Curie pojechali na rowerach
To stanowiło niemały skandal. Maria i Piotr pożyczyli rowery od przyjaciół i pojechali zwiedzać malownicze zakątki Francji. Niewiele par decydowało się wówczas na tak oryginalną podróż poślubną.
26) Podczas podróży poślubnej na rowerach Maria miała krótszą spódnicę i jeździła bez kapelusza
To stanowiło niemałe złamanie tradycji. Panie bowiem z zasady nie mogły nosić krótkich sukien, a już jazda bez kapelusza była nie do przyjęcia!
27) Marię zainspirowały prace Becquerela
To on jako pierwszy zaczął badać sole uranu.
28) Elektrometr wynaleziony przez Pierre Curie i jego brata odegrał dużą rolę w odkryciu promieniotwórczości.
Był on dokładniejszy niż klisza Becquerela.
29) Polon został tak nazwany na cześć Polski.
Maria mimo emigracji ciągle czuła się silnie związania z Polską.
30) W odkryciu radu brał także udział Gustav Bémont.
Był to współpracownik Marii i Piotra – dzisiaj niestety się o nim czasem zapomina. Brał on udział także w pracach nad radem.
31) Pierre i Maria mieli córki Irenę i Evę
Co ciekawe jedna z nich poszła w ślady rodziców.
32) Jedno dziecko Marii, córka zaraz po urodzeniu zmarła
Maria tak naprawdę była w ciąży trzy razy, jednak raz dziecko zmarło po urodzeniu. Dzisiaj wydaje się to nie do pomyślenia, jednak wówczas było zjawiskiem dość częstym.
33) Nagroda Nobla z fizyki była przyznana nie tylko Marii, ale też Pierr’owi oraz Becquerelowi.
Warto pamiętać, że w istocie dostali oni wspólnie nagrodę Nobla.
34) Pierre Curie zmarł potrącony przez konny wóz ciężarowy
Wydarzyło się to trzy lata po otrzymaniu przez Piotra i Marię nagrody Nobla w dziedzinie fizyki
35) Maria prowadziła Dziennik Żałobny po śmierci Piotra
36) Maria mając 38 lat objęła katedrę fizyki
Pomimo licznych dokonań Marii na polu naukowym, dopiero po śmierci jej męża, władze uczelni zgodziły się, aby objęła po nim katedrę.
37) Maria była pierwszą kobietą profesorem na Sorbonie
Obejmując katedrę po mężu, Maria stałą się pierwszą w historii kobietą profesorem na francuskiej Sorbonie.
38) Maria przyjaźniła się z Einsteinem
Mało osób o tym wie, jednak Maria często rozmawiała z Einsteinem, wymieniali też listy i uwagi.
39) Maria wraz z przyjaciółmi utworzyła szkołę dla dzieci
Maria i jej znajomi z Sorbony zgodnie uważali, że metody w szkole zupełnie nie służą nauce. Dlatego też postanowili sami nauczać wspólnie swoje dzieci. Każde z nich zajęło się w sposób nowatorski nauką jednego przedmiotu, czym budzili niemałe zgorszenie, ponieważ zajęcia dla dzieci prowadzili na Sorbonie.
40) Francuska Akademia Nauk odrzuciła kandydaturę Marii
Niestety poglądy dyskryminujące kobiety były wówczas naprawdę bardzo silne.
41) Pierwszą kobietą we Francuskiej Akademii Nauk była doktorantka Marii – Marquerite Perey
Warto jednak zaznaczyć, że zadziało się to dopiero w 1962 roku
42) Maria miała romans z Paulem Langevinem
Był to francuski fizyk, zaś ich romans trwał około roku.
43) Współcześni Marii oskarżali, że jest ona Żydówką
To była jedna w większych obelg.
44) Maria miała na drugie imię Salomea
Było ono nadane po jej babce. Warto dodać, że w tamtych czasach było to w Polsce wcale nie takie rzadkie imię.
45) Pierwsza nagroda Nobla była za prace nad zjawiskiem promieniotwórczości.
Wiele osób myśli, że pierwszą nagrodę Nobla Maria otrzymała za odkrycie polonu, drugą za radu, jednak jest to nieprawda.
46) Druga Nagroda Nobla dla Marii przyznana była w dziedzinie chemii
No właśnie – podczas kiedy pierwsza nagroda była przyznana w dziedzinie fizyki Marii, jej mężowi oraz Becquerelowi, tak drugą Maria dostała już samodzielnie za odkrycia z dziedziny chemii.
47) Druga Nagroda Nobla była za odkrycie radu i polonu
No właśnie – drugą Nagrodę Nobla Maria otrzymała za odkrycie dwóch nowych pierwiastków promieniotwórczych.
48) Małżonkowi Curie mieszkali z ojcem Piotra
Eugene Curie kochał literaturę i często zajmował się dziewczynkami.
49) Maria założyła Instytut Radowy
Warto wspomnieć o tym, że stamtąd wyszło jeszcze czworo noblistów!
50) Na początku I wojny światowej córki Marii wyjechały na wakacjach.
Zajmowali się nimi przyjaciele Marii. Później jednak siedemnastoletnia wówczas Irena wróciła, aby pomóc matce.
51) Maria musiała strzec radu podczas I wojny światowej
Rząd Francji orzekł, że rad jest niebezpieczną substancją, obce rządy mogą go wykorzystać i dlatego Maria wywiozła go do Bordeaux.
52) Maria czynnie uczestniczyła w I wojnie światowej
Mało osób o tym wie, ale Maria nie mogąc pomóc wówczas Polsce, skonstruowała specjalne małe aparaty rengtgenowskie umożliwiające szybką diagnostykę i jeździła z nimi do szpitali polowych wraz z córką oraz lekarzami wojskowymi.
53) Maria zrobiła prawo jazdy
Było to w 1916 roku – jako jedna z pierwszych kobiet na świecie je miała!
54) Maria Meloney, amerykańska dziennikarka nie mogła uwierzyć w skromne życie Marii
Kiedy po pierwszej wojnie światowej dziennikarka przyjechała do Francji, postanowiła przede wszystkim odwiedzić kobietę, która jej niezmiernie imponowała – Marię Skłodowską – Curie oraz jej słynny Instytut Radowy. Była niezwykle zadziwiona tym, że Maria nie jest w ogóle bogatą osobą, a co więcej w słynnym Instytucie Radowym jest bardzo mało radu.
55) Maria z córkami wyjechała na rok do Stanów
Właśnie dzięki inicjatywie Marii Meloney – oprócz zwiedzania uzbierano wówczas gotówkę na gram radu oraz pieniądze potrzebne do dalszego zakupienia sprzętu do Instytutu.
56) Maria zmarła na chorobę popromienną
Na początku lekarze uważali, że to zapalenie płuc albo gruźlica, jednak potem okazało się, że to złośliwa anemia będąca wynikiem nadmiernej ekspozycji na promieniowanie.
57) Maria zmarła w wieku 67 lat
58) Dopiero w rok po śmierci Marii, szczątki jej i jej męża przeniesiono do Panteonu
59) Maria zmarła w sanatorium Sancellemoz w Passy
Towarzyszyła jej tam jej córka Eva, wówczas jako pielęgniarka.
60) Córka Marii, Irene Joliot- Curie także dostała Nagrodę Nobla
Wraz ze swoim mężem – Frederickiem za odkrycie zjawiska sztucznej promieniotwórczości
61) Brat Marii Józef Skłodowski był znanym warszawskim lekarzem
62) Siostra Marii Helena została nauczycielką
63) Druga córka Marii – Eva została pianistką, dziennikarką i polityk”
Od młodości nie wykazywała ona zainteresowania naukami ścisłymi, zaś świetnie sprawdzała się w muzyce i literaturze
64) Córka Marii Eva poślubiła noblistę
Eva poślubiła Henry’ego Richardsona Labouisse’a, który otrzymał pokojową nagrodę Nobla
65) Eva, córka Marii żartowała, że jako jedyna nie ma nagrody Nobla
66) skandal z romansem Marii z Paulem wywołał kilka pojedynków
67) Aparat rentgenowski przewożony był samochodem marki Pegaut
68) Towarzystwo Naukowe Warszawskie z Henrykiem Sienkiewiczem na czele prosiło Marię, aby ta wróciła do Polski
Maria nawet chciała to rozważyć, ale wówczas budowała Instytut Radowy, a zaraz potem wybuchła I wojna światowa.
69) W 1899 Maria wraz z mężem Piotrem wpięli się na Rysy
Był to zdecydowanie niezwykły wyczyn jak na tamte czasy!
70) Wśród przyjaciół Marii było wielu prezydentów
71) Wszystkie rzeczy Marii skażone są izotopem radu
Do tej pory trzymane są one w specjalnych pojemnikach.
72) Maria została pochowana w ołowianej trumnie
Właśnie także z powodu ich radioaktywnego skażenia
73) Maria do tej pory jest jedyną kobietą na świecie, która dwukrotnie otrzymała Nobla
74) w 2015 Maria została uznana przez Szkotów za najbardziej wpływową kobietę 200- lecia.
Warto jeszcze dodać, że w tym samym rankingu, ale przeprowadzonym w Wielkiej Brytanii Maria zajęła aż drugie miejsce!
75) Einstein uważał, że Maria jest jedyną niezepsutą przez sławę osobą.
A warto dodać, że Einstein znał przecież wielu sławnych ludzi.
76) Maria była zapaloną cyklistką
Rowery dopiero wówczas wkraczały na rynek – Maria chętnie wypróbowała tę nowość.
77) Maria nigdy nie była bogatą osobą
To jest pewien komizm sytuacyjny, że kobieta o tak ogromnych zdolnościach i w wielu nagrodach wszystkie pieniądze przeznaczała na naukę.
78) Pewien dziennikarz wziął kiedyś Marię za służącą.
Maria nigdy nie chodziła ubrana bardzo ekstrawagancko.
79) Maria już w dzieciństwie wyróżniała się ponadprzeciętną inteligencją
Zauważyli to już rodzice Marii.
80) Tylko raz nagrano głos Marii
Był to film nagrany z okazji otrzymania prze nią medalu Amerykańskiego Towarzystwa Radiologii.
81) Reszta rodziny Marii pochowana jest na Powązkach
82) Na grobowcu rodzinnym Skłodowskich na Powązkach znajduje się tablica upamiętniająca Marię
83) O Marii nakręcono wiele filmów
84) W najnowszym filmie rolę Marii zagrała Karolina Gruszka
85) Maria Skłodowska – Curie jest patronką bardzo wielu szkół i uczelni w Polsce oraz we Francji
86) Maria Skłodowska – Curie była również na uwieczniona na monetach polskich, francuskich i hiszpańskich
87) wnuczka Marii i wnuk Paula Langevina pobrali się
88) wiele osób z rodziny Marii stało się fizykami, chemikami albo astrofizykami
89) Na cześć prawnuka Marii, Yves’ a Langevin’ a, francuskiego astrofizyka, nazwano platenoidę pasa głównego
90) Maria dbała o wszechstronny rozwój swoich dzieci
91) Maria nosiła zazwyczaj ciemne, proste stroje
92) Córka Marii Eva, żartowała, że nie pasuje do rodziny – uwielbiała kreacje i światowe życie
Warto dodać, że była ona dość rozpoznawalną osobą, a zamieszkała ostatecznie na Manhattanie w Nowym Jorku.
93) 2011 rok był rokiem Marii Skłodowskiej – Curie w Polsce
94) W Warszawie możemy się przejść po ścieżce edukacyjnej poświęconej tej uczonej
95) Przy ul. Freta 16 w Warszawie znajduje się muzeum Marii Skłodowskiej – Curie
96) Maria Skłodowska – Curie była pierwszą kobietą pochowaną w Panteonie
97) W ogrodzie Instytutu Radowego znajduje się drzewo posadzone przez Marię – obecnie jest to pomnik przyrody.
98) Maria została upamiętniona na wielu znaczkach pocztowych
99) Maria Skłodowska – Curie nienawidziła występować
100) Córka Marii, Eva napisała jej znaną biografię.